Mắm tép Gia Viễn - đặc sản dân dã

Những năm trở lại đây, du lịch Ninh Bình phát triển thu hút số lượng lớn du khách đến tham quan, khám phá, nghỉ dưỡng cũng vì thế mà nhiều món ăn dân dã của vùng trở nên nổi tiếng, được nhiều người yêu thích và trở thành thương hiệu như thịt dê, cơm cháy, rượu Kim Sơn… và tất nhiên không thể thiếu được mắm tép Gia Viễn.

Nếu bạn muốn thưởng thức món đặc sản dân dã này thì hãy nhanh chóng tham gia Tour Du lịch Ninh Bình cùng với Sinhcafe nhé!

Cũng giống như việc làm ra những món đặc sản khác của vùng như dê núi, cua đồng rang lá lốt, ốc núi… người dân xã Gia Viễn đã biết tận dụng đặc điểm tự nhiên của địa lý nơi mình sinh sống để sáng tạo ra món ăn dân dã này. Bao bọc bởi dòng sông Hoàng Long, sông Đáy và sông Bôi, Gia Viễn được tắm mát bằng những đầm nước ngọt ngàn năm ẩn khuất sau những ngọn núi đá. Từ dòng nước ngọt này đã sản sinh ra loại tép riu cực ngon để làm nên loại mắm tép đặc biệt, chỉ có ở Gia Viễn, Ninh Bình.

Để chế biến ra loại mắm tép ngon nức tiếng, người làng Gia Viễn chỉ chọn loại tép riu làm nguyên liệu chế biến thành mắm. Tép riu phải là tép già, thân tròn, nhỏ con, màu xanh lam bởi tép gạo tuy to và nạc hơn nhưng làm mắm lại không ngon.

Người dân nơi đây phải thức dậy từ tờ mờ sáng để kéo những mẻ tép tươi ngon làm mắm. Mẻ tép vừa đánh về được nhặt sạch các loại rong, rêu, rác bẩn và cá tạp, để thật khô ráo rồi chế biến theo công thức thông dụng. Khi cho tép vào chum ủ, phải cho một dụng cụ tròn đứng như cái giỏ nhưng to và đều nhau để vào giữa ngang bằng miệng vại mới cho tép vào. Để muối tép đều phải được đậy nắp kín. Thời gian ủ càng lâu càng tốt, nhưng ít nhất cũng phải từ sáu tháng trở lên mới dùng được. Quả cũng mất khá nhiều thời gian để đợi cho mẻ mắm tép ngon ra đời.

Mắm tép Gia Viễn thành phẩm có màu đỏ tươi đẹp mắt, lại có mùi thơm và vị mặn ngọt đặc trưng mắm tép. Dùng mắm tép Gia Viễn không cần cho thêm bột ngọt mà mắm vẫn có vị ngọt rất quyến rũ vị giác. Mắm tép “chín” có độ sánh như mật ong. 

Mắm tép ăn xổi (ủ được khoảng một tháng) có thể rang với gừng hoặc rang với thịt ba chỉ. Nếu nấu làm nước mắm thì cho mắm tép vào một chiếc túi vải vắt kiệt nước rồi cho vào nấu sôi, lửa vùa phải, nếu muốn ăn mắm đặc thì nấu lâu hơn một chút. Để tăng độ thơm ngon cho nước mắm, có thể lấy đậu xanh rang vàng, giã nhỏ bỏ vào nồi nước mắm, khi đó mắm tép có màu nâu sẫm nhưng sánh và trong.

Mắm tép có thể làm quanh năm nhưng ngon nhất vẫn là mùa đông vì tép mùa này béo, nhiệt độ cũng không cao nên được mắm và mắm ngon.

Từ ngàn năm nay người dân nơi đây đã dùng tép riu để làm mắm phục vụ cho cuộc sống hàng ngày của họ. Nhiều năm về trước, ở đây nhà nhà làm mắm tép, mắm tép trở thành món ăn không thể thiếu trong bữa cơm của mỗi gia đình. Giờ đây, tuy không còn phổ biến và đại trà như trước đó nhưng mắm tép vẫn là món khoái khẩu và thường xuyên có mặt trong thực đơn của những người dân xứ chiêm trũng này.