Về với lễ hội Cố đô

Đã ngót một nghìn năm, kể từ khi kinh đô Hoa Lư trở thành Cố đô, phong sương, hoài niệm, những âm thanh của trống hội Thăng Long vẫn luôn cộng hưởng, hùng tráng, khoan nhặt cùng tiếng trống rước nước ở Hoa Lư để hướng về cội nguồn, thêm đậm đà bản sắc dân tộc.

Hàng năm cứ đến ngày mồng 10 tháng 3 (âm lịch) tương truyền là ngày vua Đinh lên ngôi hoàng đế, nhân dân Trường Yên lại mở hội tưởng nhớ Đinh Tiên Hoàng. Nhân dân Trường Yên nhắn nhủ với nhân dân cả nước.

Ai là con cháu rồng tiên

Tháng ba mở hội Trường Yên thì về

Giống như các lễ hội truyền thống khác, lễ hội truyền thống cố đô Hoa Lư bao gồm hai phần chính đó là phần lễ và phần hội.

Phần Lễ diễn ra trang nghiêm với hai nghi thức chính đó là lễ rước nước và lễ tế.

Lễ rước nước diễn ra vào sáng ngày 10 bắt đầu từ đền vua Đinh Tiên Hoàng đến sông Hoàng Long. 

Dẫn đầu đoàn rước nước là cờ ngũ hành, cờ hành thủy, đoàn múa rồng rồi tới phường bát âm đi hàng đôi sau đó là kiệu long đình do bốn chàng trai khiêng, trên đó đặt một cái chóe để đựng nước Thánh. Khi đến sông Hoàng Long, đoàn xuống thuyền ra giữa sông làm lễ, sau đó thả đồ vàng mã và đồ lễ xuống sông tạ ơn Hà Bá. Tiếp đến người chủ tế sẽ làm nghi thức lấy nước vào chóe lọc qua lớp vải đỏ, nước đầy chóe đoàn quay trở về bến cũ rước nước về đền thờ.

Lễ tế diễn ra đồng thời ở hai đền vua Đinh và vua Lê. Chủ tế xướng một đoạn văn tế và hai người phường nhà trò sẽ diễn lại nội dung đoan văn đó bằng điệu ca trù. Kết thúc lễ tế, khách hành hương trẩy hội vào điện thờ dâng hương làm lễ.

Phần Hội: Khác với không khí trang nghiêm trong phần lễ, phần hội của lễ hội truyền thống Cố đô Hoa Lư lại sôi động với  nhiều hoạt động lý thú. Khi đến với lễ hội truyền thống cố đô Hoa Lư, trong ngày hội du khách sẽ được tham gia vào  nhiều trò chơi và diễn xướng dân gian như: Cờ lau tập trận, kéo chữ thái bình, dẹp loạn 12 sứ quân, thống nhất đất nước, võ, vật, đua thuyền, múa rồng, đu bay...

Cờ Lau tập trận

Đội quân cờ lau có khoảng 60 em học sinh, được chia thành hai toán, tượng trưng cho quân thung Lau va quân thung Lá, mặc quần đùi xanh có sọc đỏ áo trắng cộc tay. Cả hai toán các em đều giắt hai bông lau bắt chéo nhau ở sau lưng tay cầm gậy. Mỗi toán có một tướng. Tướng cầm gươm, đội mũ quan võ bằng lá mít hay lá dứa. Một em bé khôi ngô tuấn tú được chọn làm vua Đinh. Vua Đinh mặc quần đùi đen có sọc đỏ, đội mũ bình thiên bằng rơm, tay cầm bông lau có tán vàng bằng lá chuối, "tán tía" bằng vải đỏ. Đội quân cở lau có trống cái, chiêng, thanh la. Hai bên hát múa đối đáp thể hiện ý chí của Đinh Bộ Lĩnh và ba quân tập trận cờ lau để làm rạng rỡ "con Lạc, cháu Hồng".

Cờ lau tập trận

Cùng với cờ lau tập trận, có kéo chữ "Thái bình", thể hiện mong muốn thái bình muôn thuở của nhân dân và tưởng nhớ niên hiệu "Thái bình" của vua Đinh.

Trò chơi kéo chữ trong lễ hội

Có năm còn diễn tích: Dẹp loạn 12 sứ quân ở đồng hang Trâu ầm vang núi rừng.

Ở phủ Vật nơi thờ "ông tuyển quân", tổ chức thi vật, để tưởng nhớ vua Đinh "kén quân bộ". 

Ở sông hang Luồn tổ chức thi bơi chải đê tưởng nhớ vua Đinh "kén quân thủy". Cuộc thi có 5 thuyền của 5 thôn: Yên Thượng, Yên Trung, Yên Hạ, Yên Thành, Yên Trạch. Có năm hội Trường Yên còn tổ chức thổi cơm thi. Người thi là những cô gái làng, được phát gạo, nước, nồi niêu và cây lau tươi làm củi. 

 Nhiều trò chơi lý thú như tổ tôm điếm, cờ bỏi, cờ người, cây bông, cây hoa, bắt vịt, bịt mắt bắt dê, múa khiên, múa võ, múa quyền, kéo co...

Qua quá trình của lễ hội Cố đô, chúng ta biết hội  là hội mùa xuân đã được lịch sử hóa. Tục lệ rước nước từ sông Hoàng Long về và diễn xướng dân gian "Rồng vàng chở Đinh Bộ Lĩnh qua sông" phải chăng bắt nguồn từ nghi lễ cầu nước của cư dân nông nghiệp, và lễ đua thuyền, là để cảm tạ nước đã về đầy đủ cho mùa màng tốt tươi, đảm bảo no đủ cho con người, một tục lệ phổ biến ở vùng Đông Nam Á.

Tham khảo tour du lịch về với vùng đất cố đô tại Tour Du lịch Ninh Bình cùng Sinhcafe!

Từ năm 2005 đến nay tỉnh Ninh Bình đã quyết định chọn dịp Lễ hội để tổ chức cuộc thi "Người đẹp kinh đô Hoa Lư" nằm trong khuôn khổ cuộc thi "Người đẹp kinh đô Việt Nam". Các vòng loại đã diễn ra trước đó, vòng chung kết diễn ra tại sân khấu lễ hội Hoa Lư.